16 nisan anayasa değişikliği referandumundan evet çıkarsa ne olacak?

Ülkemiz seçmeni, takvimler 16 Nisan 2017‘yi gösterdiğinde anayasa değişikliği halkoylaması için sandığa gidecek. Bu anayasal güncellemeyi destekleyenler yeni anayasanın Türkiye’ye daha fazla istikrar getireceğini savunurken, muhalefet ‘gücü tek elde, tek adamda toplayan’ yeni rejimin demokratik olmayacağı görüşünde.

Referandumda seçmene “yeni anayasa taslağını” kabul edip etmediği sorulacak. Peki sonuç “evet” çıkarsa Türkiye’de neler değişecek:

• Hali hazırda devletin başı olan cumhurbaşkanı aynı zamanda yürütmenin de başı olacak, yani başbakanın görevini de üstlenecek.
• Başbakan pozisyonu ortadan kalkacak, onun yerini başkan yardımcısı alacak.
• Cumhurbaşkanı kararname hazırlama, olağanüstü hal ilan etme, bakanları ve üst düzey bürokratları atama yetkilerine sahip olacak.
• Cumhurbaşkanlığı seçimi ve genel seçimler 5 yılda bir aynı tarihte düzenlenecek.
• Parlamentonun çoğunluk oyuna dayanarak cumhurbaşkanını soruşturma ve azletme yetkisi olacak. Cumhurbaşkanının yargılanması için meclisin en az üçte ikisinin (401) oyu gerekecek.
• Cumhurbaşkanlığı seçimi ve genel seçimler 5 yılda bir aynı tarihte düzenlenecek.
• Mevcut TBMM’de 550 olan milletvekili sayısı 600’e çıkacak.
• Milletvekili seçilme yeterliliği 25 yaşından 18’e indirilecek.
• TBMM’nin bütçe yapma yetkisi cumhurbaşkanına geçecek. Bütçe cumhurbaşkanı tarafından hazırlanıp meclise sunulacak, meclis bütçeyi ya onaylayacak ya da geri gönderecek.
• Cumhurbaşkanlığı için meclis dışından aday gösterilebilecek. En az yüzde 5 oy almış partiler ve 100 bin seçmen aday önerebilecek.
• Devlet başkanı meclisin çıkardığı yasaları iptal talebi ile Anayasa Mahkemesine götürebilecek.
• Cumhurbaşkanlığı makamının boşalması durumunda yerine yardımcısı vekalet edecek ve 45 gün içinde seçime gidilecek.
• TBMM, cumhurbaşkanlığı seçiminin yenilenmesi talebi için en az 260 milletvekilinin onayına ihtiyaç duyacak.
• Disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kaldırılacak.
• Hâkimler ve Yüksek Savcılar Kurulu’nun ismindeki ‘yüksek’ ibaresi kaldırılacak ve üye sayısı 22’den 13’e düşürülecek.
• Taslağa eklenen geçici madde ile Cumhurbaşkanı Erdoğan aynı zamanda Akp başkanı olabilecek.

neden yeni anayasa?

yeni anayasa

Yöntem sorunu ile ilgili tartışmalara geçmeden  yeni bir Anayasaya neden ihtiyaç duyulduğunu tekrar hatırlamak yerinde olacaktır.

Aslında yeni bir Anayasanın gerekliliği konusunda uzunca bir süredir toplumda genel bir fikir birliği oluşmuştu. Her ne kadar, 1982 Anayasasının 17 defa değiştiği ve neredeyse yarısının yenilendiği vurgulanarak yeni bir Anayasaya ihtiyaç olmadığı yolunda görüşler olsa da bu tür düşünceler toplumda ve siyasette karşılık bulmamıştır. Yeni bir Anayasanın birkaç sebeple gerekli olduğunu söyleyebiliriz.

1982 darbesi

Öncelikle, mevcut Anayasanın üzerinde hala 12 Eylül Darbesinin gölgesi bulunmaktadır. Bu otoriter ve antidemokratik gölgeden ve etkiden kurtulmak ancak yeni bir Anayasa ile mümkündür. Bununla bağlantılı olarak ve yapılan değişikliklerden sonra mevcut Anayasada ciddi tutarsızlıklar ve uyumsuzluklar olduğunu görmekteyiz. Bazı hükümler 12 Eylül rejiminin otoriter izlerini taşırken bazı hükümler ise 2000’li yılların Avrupa Birliği uyum sürecinin özgürlükçü etkilerini yansıtmaktadır. Yani Anayasanın bütününe hâkim olan ortak bir ruhtan bahsetmek güçtür.

İkincisi, Anayasa çok defa değişikliğe uğramış olsa da, hala yenilenmesi ve değiştirilmesi gereken maddeler içermektedir. Çünkü yapılan değişikliklerin hiç etkilemediği maddeler olduğu gibi, bazı değişiklikler vesayetçi sistemin sınırları dâhilinde yapılabilmiştir. Bunlar Uzlaşma Komisyonu’nun çalışmaları sırasında açıkça ortaya çıkmıştır.

“Sedatlar öldü diye evet, barış olsun diye ‘evet’ diyorum”

Batman’da PKK mayınına kurban giden Sedat Özevin’in acılı eşi Hülya Özevin, “Eskiden ‘yetmez ama evet’ diyordum. Şimdi Sedatlar öldü diye evet, barış olsun diye ‘evet’ diyorum” dedi

Batman eski Baro Başkanı olan eşi Sedat Özevin’i mayına kurban veren Bandırmalı öğretmen Hülya Özevin, hala yüreğinde taşıdığı acıyla referandumda ‘Evet’ diyeceğini söylüyor. Özevin, “Eskiden ‘yetmez ama evet’ diyordum. Şimdi Sedatlar öldü diye evet, barış olsun diye evet” diyor.  Şiddetin karşısında duran ve bölge halkı tarafından sevilen kimliğiyle dikkat çeken Sedat Özevin, PKK’nın geçtiğimiz günlerde üstlendiği ve “soruşturulduğunu” açıkladığı mayın saldırısında yaşamını yitirmişti.

sanal referandum anketi

referandum anketi

Referandum sonucu ne olur?

Zaman zaman, “Referandum nasıl sonuçlanır?” sorusuna muhatap oluyorum. Bana göre, eğer muhalefet, tartışmayı, “AK Parti’ye evet ya da hayır”çizgisine çekebilirse, doğal olarak “hayır”lar, “evet”leri geçer.
Ama bunda ne ölçüde başarı sağlayacaklar? Kendi tabanlarını ikna edebilecekler mi? Önce liderlerin meydana inmesini bekleyelim; birkaç hafta içinde tartışmanın nasıl bir seyir takip ettiğini daha iyi anlayabiliriz. Bana göre, özellikle Anayasa Mahkemesi’nin “hukuka uygundur” kararından sonra, “evet” oyları bir nebze yükseldi. Özellikle CHP’nin, “Bunlar yargıyı ele geçiriyorlar” iddiası, inandırıcılığını büyük ölçüde kaybetti.
Haber Türk’ün Konsensus şirketine yaptırttığı ankete göre, “Evet”ler 7 puan artarak ancak % 45.8’i bulmuş; “Hayır”lar % 54.2.
Buna mukabil, “Bugün seçim olsa kime oy atarsınız?” sorusuna, verilen cevaplar şöyle: (Kararsızlar dağıtıldıktan sonra) AK Parti % 40.1, CHP % 30.6, MHP % 12, Saadet % 2.3, BDP % 5.4, Diğer % 9.6.
Seçim ve referandum sonuçları arasında bir çelişki var gibi geliyor. Hem AK Parti’nin oyu bu kadar yüksek çıkacak, hem de, referandumda, “hayır”lar,“evet”lerin 8-9 puan önünde olacak. Unutmayalım ki, MHP, BDP ve Saadet Partisi tabanında “evet” eğilimi belirli bir orana ulaşabilir.
Tayyip Erdoğan, grup toplantısında, referandum için MHP tabanına göz kırptı. Bence Saadet Partisi’nin yanı sıra, hem Barış ve Demokrasi Partisi, hem de MHP tabanının bir bölümü, “Evet” kullanma temayülünde. Bu yüzden, Tayyip Erdoğan, doğru bir taktik uyguladı; MHP tabanına çiçek attı. Eğer kampanya, kutuplaşma yaratmadan götürülebilirse ve AK Partililer meydanlarda rakip partilere sataşmak yerine, anayasa değişikliğini anlatmaya gayret ederlerse, “Evet” oranı yükselir. Bahçeli ya da Kılıçdaroğlu’nun konuşmalarında polemik dozu ne kadar yükselirse yükselsin, Erdoğan tuzağa düşmemeli ve soğukkanlı bir üslûp benimsemeli. Muhalefet, referandumu “AK Parti’ye evet ya da hayır”a dönüştürmeye çalışacak; bu yüzden kutuplaşma onların lehine. AK Parti ise, meseleyi hukuk zemininde tartıştırabilirse kazançlı çıkar.

Nazlı ILICAK

Anayasa ve Apo

Küçük bir akvaryuma konmuş iri bir balık gibi Türkiye.

Sürekli olarak akvaryumunun kenarlarına çarpıyor.

Yaralanıp bereleniyor.

Büyük, hareketli, renkli, güçlü, taleplerinin ve dertlerinin farkında, bunları dile getiren, çözüm arayan, tartışan, gelişen bir toplum yaşıyor burada.

Bu toplum, gelip gelip “devletin” duvarlarına tosluyor.

Özgürleşmeyi, büyümeyi, çeşitlenmeyi yasaklamış bir devlet bu.

İki önemli ayağı var bu “eskimiş” devletin. Biri ordu, biri yüksek yargı.

Ordunun aslında gerçek bir ordu olmadığı, askerlik dışında işlerle uğraştığı, aklını “kendi iktidarına” taktığı, bu iktidar için her şeyi yapabileceği, darbeler, lahikalar, andıçlar hazırlayabileceği ortaya çıktı.

Kendisini yenilemekte direnmesi, gerçekleri kavrayamaması, gücünü abartması, sonunda toplumun orduyu geriletmesine ve siyaset sahnesinin dışına atmasına neden oldu.

Gelişimin önünde tek bir güç kaldı, yüksek yargı. Bu yeni anayasa değişikliği, yüksek yargının, toplumun büyümesini engelleyen duvarlarını yıkacak.

Bu yargının “hukuk dışı” gücü de geriletildiğinde Türkiye’nin önü açılacak.

‘Özgür bir ülke için oyum: Evet’

Yeşilçam’ın ünlü aktrislerinden Hale Soygazi, referandumda ‘evet’ oyu kullanacağını açıkladı. ‘Daha demokratik ve özgür bir ülke’ istediğini ifade eden sanatçı, “Referandumda ‘evet’ oyu çıkarsa demokrasiye ve çoğulculuğa olan inancımız artacak.” dedi.

anayasa değişikliği beyaz perdede Kağıt filmi

Orhan Pamuk referandumda evet diyecek

Anayasa paketinin oylanacağı 12 Eylül’deki referanduma sayılı günler kala birçok aydın oyunun rengini art arda açıklamaya başladı.

Tartışmalara yol açan Anayasa değişikliğine nasıl yaklaştığı merak edilen isimler arasında yer alan dünyaca ünlü yazar Orhan Pamuk, bu soruya NTV’den Banu Güven’e verdiği röportajda yanıt verdi.

Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Pamuk, darbenin 30. yıldönümünde kurulan sandıkta “evet” diyeceğini söyledi.

Anayasa değişikliğini onaylamanın “AKP’yi desteklemek ya da hükümete güvenoyu vermek anlamına gelmeyeceğini” belirten yazar Pamuk, referandumda “evet” oyu kullanıp, seçimlerde AKP’ye oy atmayacak çok sayıda kişi olabileceğine de dikkat çekti.

1980 askeri darbesiyle birçok insanın büyük sıkıntılar yaşadığını hatırlatan Pamuk, 12 Eylül ile hesaplaşmak gerektiğini ifade etti.

Orhan Pamuk, yeni Anayasa’yı, bu hesaplaşmanın yolunu açan bir kapı olarak gördüğünü vurguladı.

Anayasa’nın kabul edilmesi durumunda darbe dönemi yöneticilerine yargı yolunun açabileceğine de işaret eden Pamuk, yargı süreci başlamasa bile referandum sayesinde 12 Eylül’ün vicdanlarda mahkum edileceğini sözlerine ekledi.